Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, ocak-şubat-mart aylarını kapsayan yılın ilk çeyreğinde, ekonomi yüzde 4 büyüdü. Ekonomideki büyüme, tarım sektöründeki yüzde 3,8, sanayi sektöründeki yüzde 0,7'lik düşüşe rağmen, depremin de etkisiyle kamu ve sosyal yönlü hizmet sektörü ile sigorta ve bankacılık kesimindeki faaliyetler etkili oldu.
TÜİK, birinci çeyrek dönemsel gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) rakamlarını açıkladı. Buna göre, Kahramanmaraş merkezli depremlerin etkisini de içeren 2023 ocak-mart döneminde (1. Çeyrek) GSYH yüzde 4 oranında büyüdü. Büyüme depremin de etkisiyle kamu ve sosyal yönü ağırlıklı hizmetler ile bankacılık kesiminden geldi. Sanayi ve tarım sektörleri sırasıyla yüzde 0,7 ve yüzde 3,8 oranında düştü.
Zincirlenmiş hacim endeksine göre yapılan hesaplamalarda, hizmetler yüzde 12,4, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 12, finans ve sigorta hizmetleri yüzde 11,2, bilgi iletişim faaliyetleri yüzde 8,1, diğer hizmetler yüzde 7,8, inşaat yüzde 5,1, kamu yönetimi-eğitim-sağlık yüzde 3,6, gayrimenkul yüzde 1,4 artış gösterdi.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,3 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2023 yılı birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,8 artış gösterdi.
HANEHALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARINDAKİ ARTIŞ YÜZDE 16,2 OLDU
Yerleşik hane halklarının nihai tüketim harcamaları 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 16,2 arttı. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 5,3, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 4,9 arttı.
MAL VE HİZMET İTHALATI YÜZDE 14,4 ARTARKEN İHRACATI YÜZDE 0,3 AZALDI
Mal ve hizmet ithalatı, 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 14,4 artarken ihracatı yüzde 0,3 azaldı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİNDEKİ ARTIŞ YÜZDE 126,1 OLDU
İşgücü ödemeleri, 2023 yılının birinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 126,1 arttı. Net işletme artığı/karma gelir yüzde 48,7 arttı.
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİNİN GAYRİSAFİ KATMA DEĞER İÇERİSİNDEKİ PAYI YÜZDE 38'E YÜKSELDİ
İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 31,1 iken, bu oran 2023 yılında yüzde 38,0 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise geçen yılın birinci çeyreğinde yüzde 47,6 iken, 2023 yılı birinci çeyreğinde yüzde 38,2 oldu.
İşgücü ödemelerinin GSYH'ye oranla daha hızlı artmasının yanı sıra, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) ile ilgili düzenlemelerinin yürürlüğe girmesiyle birlikte, kıdem tazminatı ödemelerinin önemli ölçüde artış göstermesi, işgücü ödemelerinin katma değer içerisindeki payını arttırmıştır. EYT düzenlemesinin etkisi hariç bırakıldığında, işgücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payının yaklaşık yüzde 33,5 olacağı tahmin edildi.
BAKAN NEBATİ: BÜYÜMENİN KAPSAYICILIĞI DEVAM EDİYOR
Öte yandan, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, 2023 ilk çeyrek büyümesinin, ilk çeyrek itibariyle yıllıklandırılmış halde AB ve OECD içinde en yüksek ikinci büyüme hızı olduğunu belirtti. Sosyal medya hesabından bir değerlendirme yayınlayan Nureddin Nebati, olumsuz dış konjonktür ve depreme rağmen yatırım, üretim ve istihdamdan taviz verilmediğini, mali disiplinle elde edilen mali alanla depremin etkilerinin telafi edilme sürecinin işlediğini vurguladı. Makine teçhizat yatırımlarına dikkati çeken Nebati, büyümenin kapsayıcılığının da sürdüğünü belirterek şunları kaydetti:
“Bilinmelidir ki ilk çeyrekte sadece yüksek büyüme gerçekleşmemiş, aynı zamanda büyümenin kapsayıcılığı da korunmuştur. 2023 yılı ilk çeyreğinde istihdam, geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 1,6 milyon kişi artarken, işsizlik oranı yüzde 9,9’a düşerek tek haneye gerilemiştir. Öte yandan, dar ve sabit gelirli kesimlere yönelik atmış olduğumuz adımlar sayesinde iş gücü ödemelerinin Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı bir önceki yılın aynı dönemine göre 6,8 puan artarak yüzde 38’e yükselmiştir. Seçim belirsizliğinin ortadan kalktığı önümüzdeki dönemde, vatandaşlarımızın refah seviyesini daha ilerilere taşımaya kararlılıkla devam edeceğiz.”
