Avrupa Konseyi’nin bir organı olan Sosyal Haklar Avrupa Komitesi, çocuk, aile eve göçmenlerin hakları konusunda Türkiye’nin yerine getirmediği yükümlülüklerini sıraladı. Bunlar arasında çocuklara okul tatillerinde staj amacıyla verilen zorunlu eğitimde iş sürelerinin çok fazla olması, çocuklara yönelik cinsel saldırılara karşı kovuşturmaların yetersizliği, hamile ve doğum iznindeki kadınlara yönelik işten çıkartmaları önleyecek yaptırımların bulunmaması, aile içi şiddete karşı hukuki ve uygulamada yeterli koruma olmaması sıralandı. Göçmenlerin, istediği işi seçme hakkı olmadığı da anımsatılan değerlendirmede, devlet memeru olmayan babalara ebeveyn izni sağlanmaması eleştirildi.
Sosyal Haklar Avrupa Komitesi’nin çocuk, aile ve göçmenlerin durumu hakkında 37 ülkede yaptığı değerlendirmenin sonuçları açıklandı. Bu sonuçlara göre Türkiye, 2007 yılında imza attığı Avrupa Sosyal Şartı’nın 8’ine uyarken, 20’sine henüz uyum sağlamadı; 8 başlıkta ise yeterli veri olmadığı için değerlendirilmedi.
Türkiye’nin Avrupa Sosyal Şartı’nı kabul ederek Komite’ye bildirmekle yükümlü olduğu verileri 31 Ekim 2018 yerine, 7 Mayıs 2019’da sunduğu anımsatılan sonuç değerlendirmesinde bilgi verilmeyen 8 başlığa yönelik verilerin gelecek raporda sunulması gerektiği anımsatıldı. Türkiye, ırkçılık, yabancı düşmanlığı, medyadaki nefret dili ve kamusal söylem konusunda da Şart’ın gereklerini yerine getirmeyen Belçika, Fransa, İtalya ve Gürcistan ile birlikte yer aldı.
ÇOCUKLAR KORUNMUYOR
2014-2017 yılları arasındaki verilere dayanan sonuçlara göre çocuk hakları konusunda 15 yaş altındakilere hala istihdam yasağı uygulanıyor. Komite’nin tespitlerine göre 18 yaş altındakilerin tehlikeli ve sağlıksız işlerde istihdamını yasaklanması sağlanmadı, 15 yaş altındakilerin evde çalıştırılması da izlenmiyor. Çocuklara okul tatillerinde staj amacıyla verilen zorunlu eğitimde iş sürelerinin çok fazla olduğunu belirten Komite, “16 yaşın altındaki genç işçilerin günlük ve haftalık çalışma süresi aşırı” tespitinde bulundu. Cinsel saldırı mağduru çocuklara yönelik kovuşturmanın tespit edilmediği belirtilen raporda, çıraklık ücretinin de az olduğuna işaret ediliyor.
HAMİLELER VE DOĞUM İZNİNDEKİLER İÇİN YASAL KORUMA YOK
Komitenin Türkiye’deki kadın hakları konusundaki tespitleri de dikkat çekti. Özel sektörde çalışan kadınlara doğum yardımının yetersiz olduğuna işaret edilen raporda, “Hamilelik veya doğum izni sırasında işten çıkatmalar kabul edilebilir istisnaların da ötesinde” tespiti yapıldı ve işten çıkartmalara karşı yeterli koruma sağlanmadığı ve hukuksuzluğa karşı eski haklarına kavuşamadığı belirtildi. Türkiye’de hamilelik veya doğum izni sırasında hukuksuz şekilde işten çıkartmalara karşı yasal tellaffi yollarının mevcut olmadığı, yeterli tazminat ödenmediği belirtildi. Hamile ve doğum iznindeki kadınların sadece ücretsiz izin hakkı bulunduğu anımsatılan değerlendirmede, görevlerindeki risklerden koruyacak önlemlerin bulunmadığı belirtildi. Kadınların aile içi şiddete karşı, hukuki ve uygulamada yeterli korumasının olmadığına işaret eden Komite, Türkiye genelinde bir aile yardım sisteminin bulunmadığını ve ihtiyacı olan ailelerin yeterli ekonomik yakrdımı almadığını da anımsattı. Bedensel tacizin her koşulda yasaklanmadığı da belirtilirkern, hükümsüz tutukluluk zsüresinin çok uzun olduğu belirtildi.
GÖÇMENİN HAKKI YOK
Cezai sorumluluk yaşının çok düşük olduğunu da anımsatan Komite, “göçmen işçilere hakları konusunda yeterli ücretsiz yardım ve bilgi sağlanmadığını, göç ile ilgili yanıltıcı propogandaya karşı önlem alındığı tespit edilmemiştir” değerlendirmesini yaptı. Göçmen işçilerin istihdamında kamu güvenliği ile ilgili olmayan mesleklere erişiminin olmadığı belirtilirken, oturma izni alabilmek için 3 yıl Türkiye’de ikamet zorunluluğunun da çok fazla olduğu belirtildi. Aile birleşiminde, gelir hesaplanırken, göçmen işçiler için sosyal yardımın bulunmadığına işaret eden Komite, göçmen işçinin kamu düzenine tehdit olarak değerlendirilebileceğini ve kovuşturma ya da mahkumiyet sonucu veya halk sağlığına tehdit nedenilme sınırdışı edilebileceğine işaret etti.
BABALARA EBEVEYN İZNİ YOK
Devlet memurları dışında babalara ebeveyn izni olmadığını, ücret ödenmediğini de anımsatılan değerlendirmede, ailevi nedenlerle işten çıkartmalara karşı 30’dan az çalışanı olan işletmelerde koruma bulunmadığı belirtildi. Ailevi nedenlerle haksız işten çıkartmalada karşı yeterli tazminat verilmediği belirtilirken, evsahiplerinin konutlarında yeterli standartları sağlamasına yönelik yükümlülükleri olmadığı belirtildi. Komite ayrıca, Romenlerin ve yerinden olmuş kişilerin konut ihtiyacını iyileştirmeye yönelik önlemlerle ve evsizlerin sayısını azaltmaya yönelik alınan önlemlerin yetersiz olduğu belirtildi. Tahliye olmuş kişiler için yeterli yasal koruma olmadığı da anımsatılan değerlendirmede, sığınma hakkının sağlanmadığı da anımsatıldı.
