TBMM, dokuz günlük bayram tatilinin ardından mesaiye başladı. Yarın Dijital Mecralar Platformu Komisyonu, dijital telif gündemi ile yeniden toplanacak. Komisyonda, Google Bilgi Teknolojileri Limited Şirketi sunum yapacak.
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu, Demirören ve Turkuvaz medya grupları ile Anadolu Ajansı'nın da aralarında olduğu bazı yayıncı kuruluşların da desteklediği "dijital telif düzenlemesi" gündemiyle dört kez toplandı. Önceki toplantılarda Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu başta olmak üzere Rekabet Kurumu adına Selçuk Yılmaz ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürü Erkin Yılmaz da sunum yapmıştı. Zaman zaman tansiyonun yükseldiği toplantılarda muhalefetin telif yasasına ilişkin en büyük itirazı, yasanın bütüncül bir yaklaşımla ele alınmaması, büyük yayıncı şirketleri korurken küçük şirketlerin ve burada çalışan basın emekçilerinin haklarının yasa ile güvence altına alınmaması oldu.
"Eser sahibini koruyacak düzenlemeleri getirmeden yaparsak bir şey yapmış sayılmayız"
Dijital Mecralar Platfomu yarın AKP Hatay Milletvekili Hüseyin Yayman başkanlığında toplanacak. Yayman geçtiğimiz ay düzenlenen toplantıda dijital telif meselesinin önemine dikkat çekerek, "Dijital telif konusunun ana fikri şu; haberin bir fikir ve sanat eseri sayılması noktasında bir talep var. Bu talebi komisyonumuz değerlendirecek ve bu konuda bir müzakere yapacağız. Ben de doğrusu, haberin ve içeriğinin bir telif sayılması gerektiğini düşünüyorum çünkü Avrupa örneklerine bakıldığında, Kıta Avrupası örneklerine de bakıldığında, Anglosakson örneklerine bakıldığında, burada haberin bir telif konusu edildiğini görüyoruz" ifadelerine yer vermişti.
Böyle bir sistemin Türkiye'de düzgün bir şekilde işlemesi için, "fikri üreten emekçinin de patronun da örgütlü olması lazım" diyen CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, şu ifadeleri kullanmıştı:
"Patronun örgütlü olması gerekiyor, tekellerinin kırılmış olması gerekiyor. Şimdi biz bu düzenlemeyi yapacağız ama yapay zekayla ilgili herhangi bir yasal düzenlememiz yok. Rekabet Kurulu'na soruyorum; 'Google'a kaçta kaç oranında ceza kesiyorsunuz' diyorum, yanıt yok. Sinema konusunda 2019 yılında bir düzenleme yaptınız yapımcıların eline düştünüz. Korkunç sonuçlar doğurdu. Bir sürü gelir getirici uygulama için sonunda gidip 5-6 yıl sonra düzenleme yapmak zorunda kaldınız. Biz orada aklı arıyorsak, tekelleri yok edeceğiz, yeni tekeller yaratmayacağız. 'Bazı arkadaşları paaraya ihtiyacı var, bizim gruplar paraya doysun, Google'dan da biraz para gelsin, bir kurum oluşturalım bu kurum da yemlik olarak onlara göndersin' derseniz ben buna karşıyım. Avrupa Birliği'nin yapay zeka ilgili getirdiği kuralları yasalaştırmadan, biz çalışanların örgütlü hakkını savunmadan, bu sektörde üretenin, fikri eser sahibini koruyacak düzenlemeleri getirmeden bu düzenlemeleri yaparsak bir şey yapmış sayılmayız."
Özkan, "Telif hakları konusu özgürlük alanlarımızı daraltan, iş ilişkilerini değiştiren bir şey. Yarın medya patronu sana maaş vermiyorum, Google'dan gelecek olan paranın da dörtte birini alacağım derse ne yapacağız" sorularını yönelterek bu düzenlemede Türkiye'nin ekonomik ve sosyal koşullarının da göz önünde bulundurulması gerektiğini vurgulamıştı.
"Yasa hazırlanırken kamu yararı ve yaratıcının hakları konusundaki dengenin çok iyi kurulması gerekiyor"
DEM Parti Diyarbakır Milletvekili ve iletişim uzmanı Dr. Sevilay Çelenk ise, gelişmiş ülkelerden örneklerle konunun tartışıldığını öte yandan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu durumun dezavantaj yaratabileceğine dikkat çekmiş ve şu ifadeleri kullanmıştı:
"Bu hakların korunması oldukça önemli. Bu korunma aynı zamanda içeriklerin mecralarda çoğaltılarak içinin boşaltılmasını da engelleyen bir durumu var. Günümüzde özellikle dijital içerikler söz konusu olduğunda çok sıkı bir denetim bazen arzu edilmeyen sonuçlara da yol açabiliyor. Gelişen ve gelişmekte olan ülkeler arasında dijital uçurum var. Sıkı denetim gelişmekte olan ülkeler açısından dezavantaj olabiliyor. Kısacası çift yönlü düşünülmesi gereken bir konu var burada. Bu yasa hazırlanırken kamu yararı ve yaratıcının hakları konusundaki dengenin çok iyi kurulması gerekiyor."
Google yetkilileri komisyona katılacak
Google başta olmak üzere pek çok dijital platformun Türkiye'deki yayıncılara ödeme yapmaması hatta X ve Tiktok gibi şirketlerin uzun bir süre Türkiye'de temsilcilik dahi açmaması komisyon toplantılarında sık sık gündeme geldi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, X'in temsilci atamasına ilişkin, "Geçmişte bir temsilcilikleri vardı. Ancak hiçbir yaptırımımızı uygulamaya yeterli değildi. Şimdi 100 milyon liralık bir şirket kurdular. Dolayısıyla bizim dediklerimizi artık uygulamak durumundalar, ciddi bir sermayeleri var. İnşallah bu komisyona da temsilicilerini getiririz, notumuzu aldık" demişti.
Önceki komisyon toplantısına katılan Rekabet Kurumu Denetim ve Uygulama Dairesi Başkan Yardımcısı Selçuk Yılmaz, Google'a Rekabet Kurumunun ceza kestiğini ancak miktarın kazancının kaçta kaçı olduğunu 'ticari sır' gerekçesi ile açıklayamayağını söylemişti. Bunun üzerine ise CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan, "Rekabet Kurumu Google’la ilgili bir soruşturma açtı mı ya da bir kaç soruşturma açtı mı? Bu soruşturmaların sonucu ne oldu?' sorusunu yöneltmiş Yılmaz, "Rekabet Kurumu şu ana kadar Google’la ilgili 4 tane soruşturma açtı ve bunlar nihai karara bağlandı. 2018 yılında 196 milyon, 296 milyon olmak üzere soruşturmalarda farklı cezalar uygulandı" yanıtını vermişti.
Cezaların Google'ın Türkiye'deki kazançları üzerinden kesildiğini belirten Yılmaz, Google'ın Türkiye'de kazandığı toplam geliri ise 'ticari sır' olduğu gerekçesiyle açıklamadı. Bunun üzerine Özkan, "Google soruyoruz, Google söylemiyor; size soruyoruz siz söylemiyorsunuz" diyerek komisyonda şeffaflık çağrısında bulunmuştu.
Henüz komisyona sunulmuş bir taslak metin ise bulunmamakta.