Uzun süre ayakta kaldıktan sonra özellikle akşamları bacaklarda ağrı, yorgunluk, ağırlık hissi, kaşıntı ve gece krampları görülmesi, ayak bileklerinde şişkinlik, kılcal damar oluşumları, cilt altı kanamalar, ileri dönemde ayak bileğinin iç tarafının koyu renk değişikliği, ciltte pullanma ve çatlaklar sonrasında da zor iyileşen yaralar varisin belirtileridir.
Örümcek ağı varisleri, retriküler varisleri ve büyük toplardamar varisleri olmak üzere; üç tip varis vardır. Örümcek ağı varisleri; 1 milimetre veya daha küçük, genellikle kırmızı renkte, özellikle ayak bileği çevresinde yerleşimli örümcek ağına benzer varislerdir. Retriküler varisler; ciltten hafif kabarın mavi, yeşil, mor renkli 3-4 milimetrelik varislerdir. Büyük toplardamar varisleri ise; bacağın iç yüzeyinde ve diz altında, bacak arasında 4 milimetreden daha büyük ciltten kabarık varislerdir. Ayakta uzun süre durmakla, dolgunlukları artar. Yatılıp bacağı yukarı doğru kaldırınca kaybolur.
Varis; genelde ailesel yatkınlık, birden fazla doğum yapmak, aşırı kilo, meslek hastalığı (kuaför, öğretmen, fırıncı, cerrah gibi uzun süre ayakta kalanlarda), önceden derin toplardamar tıkanıklığı yaşayan hastalarda görülmektedir. Varisin tanısı için muayene yeterlidir. Muayeneye ek olarak ise, hekimin hastalık oluşturan damar yapısını net değerlendirebilmesi ve tedavi şekline (medikal tedavi veya lazer, cerrahi vb.) karar verebilmesi için, altın standart ‘Renkli Doppler USG’ değerlendirmesi yapılır.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?
Tedavi, varis tipine göre değişir. Örümcek ağı (telenjeaktazi) varisler için; termokogülasyon, lazer ve skloraterapi, retikülervarsiler için skloraterapi; mini cerrahi, damar içi lazer uygulaması ve köpük skloraterapi uygulanabilir.
Skloraterapi; ince bir iğne yardımıyla, damar iç yüzeyinde hasar oluşarak kapanmasını sağlayan damar içi enjeksiyonudur. Damar ilaçla doldurulduktan sonra özel bir bandaj veya varis çorabı ile 3 gün kapalı tutulur. Mini cerrahi tedavi; yaklaşık yarım santimetre kalınlığındaki varisler, 3-4 milimetrelik küçük kesi ile bir kanca yardımıyla çıkarılır ve dikiş gerektirmez. Cerrahi tedavi ise, büyük damar varislerinde uygulanır. Damar ultrasonografi, yüzeysel toplardamarda yetmezlik saptanan hastalarda uygulanır. Kasık bölgesinde yaklaşık 3 santimetrelik, diz bölgesinde yaklaşık 1-1,5 santimetrelik kesi ile venöz yetmezliği olan yüzeysel damarların çıkarılması amaçlanır. Ameliyat, yaklaşık yarım saat sürer. Genel anestezi veya spinal anestezi ile yapılabilir. Özel bir bandajla bacak sarılarak bacak kapatılır. Bir gece hastanede yatırılır. 8 gün sonra dikişleri alınır ve yatak istirahati gerektirmez.
Damar içi lazer uygulamasında; bir iğne yardımıyla diz bölgesinden damar için girilerek, kasığa kadar iletilen lazer cihazı ile damar yakılır. Bu yakılan damar çerçevesinde ve altında başka genişlemiş damar parçaları varsa bunlar küçük kesilerle çıkarılır. Kasık bölgesinde kesi olmaması büyük avantajdır. Radyofrekans yönteminde; yine diz bölgesinden hastalanmış varis damarına girilerek, ısı enerjisi ile damarın yok edilmesidir. Konforlu olması, kesi olmadan yapılması ve yüksek başarı oranları ile tercih edilen bir tedavi yöntemidir.
VARİSLER TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Ağrı, huzursuz bacak hissi, kaşıntı, gece krampları nedeni ile yaşam kalitesinde bozulma, ileri derecede genişlemiş varislerin neden olabileceği kanamalar, genişlemiş damarlarda oluşabilecek pıhtılarla ortaya çıkan damarların iltihaplı hastalıkları, damar tıkanmaları, ileri dönemlerde özellikle ayak bileğinin iç tarafında oluşabilecek çok zor iyileşen yaralar tedavi olmamış hastalarda görülen durumlardır. Son olarak, herhangi bir ilaç kullanarak varis oluşumlarını önlemek mümkün değildir. Hekimimizin yazdığı ilaçlar, varise bağlı şikâyetlerin bir miktar azalmasına yardımcı olur. Piyasada satılan, bitkisel ilaçların, krem ve benzeri ürünlerin etkileri bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Varisten korunmak ve ilerlemesini önlemek için uygulanabilecek en iyi tedavi yöntemi; hekimin önereceği müdahale yöntemi ve medikal tedavi ve önerilerine ek olarak varis çorabı kullanmaktır. Uzun süre ayakta kalmaktan kaçınmak, hamilelikte özel varis çorabının kullanılması, düzenli yürüyüş yapmak, kilo almamak, sıcaktan kaçınmak gibi önlemler, varisten korunmada yarar sağlar.