Dünyada her yıl 14 milyon insan kansere yakalanmakta ve 8 milyon kişi kanser nedeniyle hayatını kaybetmektedir. 2025 yılında 15-20 milyon kişinin, kanser nedeniyle kaybedileceği beklenmektedir. Tüm bu rakamlara rağmen, kanser karşısında çaresiz değiliz. Kanser; önlenebilir, erken tanınabilir veya tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kanserden korunabilirsiniz; çünkü kansere neden olan sigara, gıda katkı maddeleri, yanlış beslenme, hareketsiz yaşam, hava kirliliği, radyasyon, çeşitli toksinler ve genetik etkenler gibi kanser nedenlerini öğrenerek önlem alınabilir. Kanser erken tanınabilir, çünkü meme kanseri, rahim ağzı kanseri, prostat kanseri ve kolon kanseri en yaygın görülen kanser türleri olup; bu dört kanser türü için var olan tarama yöntemleri konusunda bilgilenerek, gerekli testleri yaptırarak önlem alabilirsiniz.
Kanserden korunma yolları
Kanser oluşmasında bireyin genetik yapısının rolü olduğu bi¬liniyorsa da, tüm kanserlerin yüzde 70-80’inde sebebinin çevresel faktörler olduğu tahmin edilmektedir. Kanser oluşumunda kan¬serleşmeyi başlatıcı ve devam ettirici faktörler bilinmektedir. Bu açıdan bilinen kanser yapıcı maddelere karşı alınan tedbirler ya¬rarlı olabilir. Tüm kanserlerin gelişmesinde yüzde 70-80 oranında çevresel faktörlerin rolü olduğu kabul edilirse, bu faktörlerle temasın önlenmesi ile kanser sıklığında bir azalma beklenebilir…
Tütün ve tütün ürünleri: Tüm kanser ölümlerinin yüzde 30-40 kadarı, sigara ile ilgili olduğuna göre sigara içilmesinin önlenmesi, tüm kanserlerin tedavisine yönelik çalışmalardan daha çok yarar sağlayacaktır. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi sigara ve kanser bölümünde verilmiştir.
Alkol: Uzun süre fazla miktarda alkol alanlarda ağız, yemek borusu, karaciğer kanserleri daha sık görülmektedir. Fazla alkol alınması tüm kanser ölümlerinin yaklaşık yüzde 5’inden sorumlu tu¬tulmaktadır. Özellikle sigara ile birlikte kullanıldığında bu etki çok daha belirgin olmaktadır. Bu nedenle alkol kullanımının en¬gellenmesi kanser sıklığını azaltacaktır.
Güneş ışığı: Daha öncede belirtildiği gibi özellikle açık havada çalı şan, açık renk derili insanlarda daha belirgin olmak üzere aşırı derecede güneş ışığına maruz kalanlarda deri kan serleri daha sık görülmektedir. Bu nedenle aşırı güneş ışığından kaçınmak, böyle insanların periyodik kontrollerini yapmak deri kanserlerinin önlenmesi açısından yararlı olacaktır.
Mesleki temas: Meslekleri nedeni ile kanser yapıcı maddelere maruz kalan kişilerde kanserden korunmak için böyle işyerlerinde hangi maddelerin yasaklanacağının bilinmesi, korunmaya yönelik önlemlerin alınması, eğitsel ve hukuksal düzenlemeler yapılması gereklidir. Bu işyerlerinde çalışan kişilerin periyodik olarak kontrolleri de yararlı olacaktır. Kanser ölümlerinin yüzde 4 kadarının mesleki faktörlerle olduğu tahmin edilmektedir. En iyi bilinenleri katran, asbest, vinil klorür ve boya sanayinde kullanılan bazı maddelerdir.
Meslekleri nedeni ile radyasyona maruz kalan röntgen doktorları, radyoterapistler, nükleer tıp uzmanları gibi kişilerinde aldıkları radyasyon dozunu sık sık kontrol ettirmeleri gereklidir.Beslenme: Kanserden korunmada şişmanlığın önlenmesi, yağ alımının azaltılması, meyve ve sebze gibi posalı ve bol lifli be sinlerin yenilmesi, A ve C vitamininden zengin gıdaların alınması, tuzlu, nitritli ve salamura yiyeceklerin azaltılması tavsiye edilmektedir.
Erken Teşhis Hayat Kurtarır
Herhangi bir şikâyeti olmayan insanlarda kanserin belirtileri olmadığı halde, bazı testler yapılarak, belirtilerin çıkmasından iki yıl kadar daha erken kanser tanısı koymak mümkün olmaktadır. Son yıllarda, kitle tarama ve erken tanı yöntemlerinde önemli gelişmeler olmuştur. Meme kanserinde kadınların kendi me¬melerini periyodik olarak kontrolleri, mamografi denilen rad¬yolojik metotla kontrol edilmeleri, kadınlarda rahim kan¬serlerinde rahim ağzından alman sürüntü örneklerinin in¬celenmesi ile rahim kanserinin erken tanısı mümkün olmakta, erken tanı arttıkça tedavi şansıda artmaktadır.
Muayene ve mamografi yöntemleri ile meme kanserine bağlı ölümler yüzde 30 kadar azaltılabilmektedir. Bunlardan başka karaciğer kanserlerinin Hepatit-B denilen mikrobik sarılık ile ilişkisi olduğundan yüksek risk altındaki kişilere hepatit aşısı da tavsiye edilmektedir. Kanserin sebebinin çok iyi anlaşılamadığı bir gerçektir. Bu nedenle özellikle sebebe ilişkin hiç bir faktörün bilinmediği durumlarda sebepten korunma ola¬mayacağından erken tanı daha da önem kazanmaktadır.
