İran’da erken cumhurbaşkanlığı seçimleri, bugün İran yerel saatiyle 08:00, Türkiye saatiyle 07:30’da başladı. Anketlere göre reformist aday Mesud Pezeşkiyan’a yoğun bir seçmen desteği bulunuyor. Türk kökenli 69 yaşındaki Pezeşkiyan, eşini bir trafik kazasında kaybetmesinin ardından üç çocuğunu tek başına büyütmüş bir kalp doktoru.
Seçimlere iki gün kala iki muhafazakar adayın, ‘muhafazakarların oylarını bölmemek adına’ yarıştan çekilmesinin ardından geriye üçü muhafazakar biri reformcu dört aday kaldı.
Tek reformist aday Mesud Pezeşkiyan’ın en büyük avantajlarından biri, yarıştığı muhafazakar adayların, karşı cenahta oyları bölüyor olması.
İranlı öğrenciler anket ajansının kamuoyu yoklamasına göre reformist aday Mesud Pezeşkiyan yüzde 33,1 birinci sıradayken, ikinci sırada yüzde 28,8 ile Said Celili, yüzde 19,1 ile Muhammed Bakır Kalibaf üçüncü sırada, seçimlerde yarışan tek din adamı Mustafa Pürmuhammedi ise en düşük destek oranıyla dördüncü sırada yer alıyor.
Ancak çoğunluğu din adamlarından oluşan ve yarısı ülkenin dini lideri Hamaney tarafından atanan Muhafızlar Konseyi’nin reformist bir aday olmasına rağmen Pezeşkiyan’ın adaylığına niçin onay verdiği de merak konusu.
İran’da en son düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimleri (2021) yüzde 48 katılımla ülkede en düşük katılım oranıyla gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimleri olmuştu. Muhafızlar Konseyi, 2021 seçimlerinde reformist adayların yarışmasına izin vermemişti.
Pezeşkiyan’ın adaylığının sandıklara katılım oranını artırması beklenirken, Muhafızlar Konseyi’nin Pezeşkiyan’ın adaylığına onay vermesinin de seçimlere katılım oranını yükseltme çabasından kaynaklandığını düşünenler var. Dünya gündemini sarsan Mahsa Amini protestolarının ardından reformist seçmenlerin sandıkları boykot etmesi olasılığı, seçimlerin meşruiyeti ile ilgili kaygıları gündeme getirmişti.
Daha önce eski Cumhurbaşkanı Ali Ekber Haşimi Refsencani’nin güçlü desteğiyle yine reformist bir lider olan Hasan Ruhani de cumhurbaşkanlığına seçilmişti. Eski Cumhurbaşkanı Ruhani de Pezeşkiyan’a destek verdiğini açıkladı. ABD ile 2015’te nükleer görüşmeler yürütmek üzere uzlaşan Ruhani, Pezeşkiyan’ın bu süreci ‘canlandırmaya kararlı’ göründüğünü söyledi. Batı Azerbaycanlı Muhammed Pezeşkiyan, Muhammed Hatemi döneminde dört yıl boyunca Sağlık Bakanlığı görevini de yürütmüştü.
Muhafazakar adaylardan biri 62 yaşındaki Muhammed Bager Kalibaf, eski Hava Kuvvetleri Komutanı, Tahran'ın eski Belediye Başkanı ve şimdiki parlamento sözcüsü, daha önce yolsuzluk iddiaları ile ismi gündeme gelen bir aday.
Eski Milli Güvenlik Konseyi Sekreteri ve Mahmud Ahmedinejad döneminin nükleer görüşmecisi olan diğer muhafazakar aday Said Celili, cumhurbaşkanlığı yarışına üçüncü kez katılacak.
En muhafazakar aday olduğu düşünülen din adamı Mustafa Pürmuhammedi ise 21 Haziran’da adaylar arasında gerçekleştirilen münazarada başörtüsü yasağı ile ilgili reformcu mesajlar vermesi ile gözlemcileri şaşırtmıştı.
İran’da normal şartlarda seçimlerin gelecek yıl düzenlenmesi bekleniyordu. Ancak ülkenin Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 19 Mayıs’ta Azerbaycan’dan İran’a dönerken bir helikopter kazası sonucu hayatını kaybetmesinin ardından ülkede erken seçim kararı alındı.
dı.