1976'da Taksim'deki ilk kitlesel 1 Mayıs kutlamasının simgeleşen afişini çizen Orhan Taylan, 'Şans mı kader mi, bu Afiş 1 Mayıs'ın simgesi oldu. 76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım, bugün ise kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım' dedi.
Taylan, afişin hikâyesini Bianet'ten Nilay Vardar'a anlattı.
-1 Mayıs afiş fikri nasıl oldu?
Nisan ayının ortalarında bana telefon geldi akşam. 1 Mayıs’ın yapılmasına karar verilmiş, DİSK afiş de yapalım demiş. Birkaç sendikanın matbaası da vardı. O yüzden onbinlerce afiş basılabilir olanaklar vardı.
Afiş kısa bir bakışla kavranması gereken görsel bir duyurudur, kimsenin uzun süre bakacak hali yok. Çok yalın olması esastır, bu yüzden simgelere başvurulur.
1 Mayıs’ta söylenecek cümle belliydi; dünya emekçilerinin bayramı. Dünya, emek, bayram. Onu formüle ettim. Asık suratlı bir afiş olmamalıydı. Çünkü bayram kutlayacağız. Bayram olması o yıllarda önemsediğimiz bir şeydi. Bu bir kavga günü değil, kimse kimseye saldırmayacak. Taksim’de bir şenlik yapılacak. Nitekim hakikaten bayram gibi oldu. Bir yandan halay, horon çekildi. Özellikle 77’de daha süslüydü. Biraz da iktidar 1977’de ona saldırdı. Çok hızlı büyüyen bir şenlik haline geldi. Şenliğin kendisi bir tehdit haline gelmeye başladı.
Afişi 1976’da ilk DİSK bastı, sonraki yıllar her ilde bütün sendikalar basmaya başladı. Bu çok keyif veriyor. Bu afişin başarısı anlamında değil. Çünkü o zaman ne yapılmış, kimin tarafından yapılmış olsa 1 Mayıs’ın simgesi olacaktı. Bu afiş oldu. 1977’deki saldırının insanlarda burukluğu kaldı. Bu yüzden de 1 Mayıs ve onun simgesi afişe daha çok sahip çıkıldı. İnadına o afiş, inadına 1 Mayıs ruhu canlı tutuldu. Bu afişin şansı mı kaderi mi diyeyim işte… Yoksa dünyanın en kral afişini ben yaptım demiyorum.
O dönem rekabetler vardı, neden sürekli Orhan’ın afişi kullanılıyor deniyordu. Bu yüzden 78’den sonra DİSK 1 Mayıs afişi için yarışma düzenledi. Ama işte olmadı, simgeleştiği için.
-Afiş bir yerden sonra kontrolünüzden çıktı mı?
İki örnek yaşandı. 90’larda bir kadın örgütü afişin dünyasını mor, erkek ellerini de kadın eli yapmışlar, Yaşasın 8 Mart yazmışlar. Bir diğeri de CHP gençlik kolları, ortasına Türk bayrağı yapmış vb.
İkisini de uyardım. Kötü niyetli değiller tabii ki ama yapamazsınız böyle bir şeyi. O afişin o zaman söylediği bir söz vardı, bunu değiştiremezsiniz.
-Hiç afiş çalışmıyor musunuz?
12 Eylül 1980 darbesinden sonra başka afiş yapmadım.
-Şu anda yapsanız 1 Mayıs afişini nasıl yaparsınız?
Kutlanamayan bir bayram anlatılmalı diye düşünüyorum. 76’da kutlanmak üzere bir bayramın afişi yaptım. Bugün ise kutlanamayan bir bayram afişi yapmak lazım.'
10565,74%-0,59
42,17% -0,01
49,02% -0,28
5558,99% -1,71
9196,59% -3,17
