DOLAR KRİZİNİN NEDENLERİ VE KRİZDEN ÇIKMANIN YOLLARI

Doların 7.27 ile tüm zamanların rekorunu kırdı. Prof. Dr. Veysel Ulusoy'a göre, IMF ya da Fed ile anlaşma yapılsa dahi kurda düşüşün geçici olacağını, doların ateşinin kalıcı olarak sönmesi için atılması gereken adımları s?

Galeri 8.05.2020 18:56:55 0
DOLAR KRİZİNİN NEDENLERİ VE KRİZDEN ÇIKMANIN YOLLARI

Cumhuriyet Gazetesi yazarı Yeditepe Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Veysel Ulusoy, herkesin çok yakından takip ettiği dolardaki yükselişin nedenlerini, kurun ateşinin nasıl söneceğini adım adım değerlendirdi.

İşte Prof. Ulusoy'un değerlendirmelerinin satır başları:

KRİZİN İLK SİNYALLERİ 2017'DE GELDİ

Döviz piyasası gelişmiş ülkeler için belki de en can alıcı ekonomi göstergelerine sahiptir. Ülke ekonomisinin gidişatını her yönüyle belirleyen döviz bir bakıma tüm tüketici ve firmaları da yakından ilgilendirir.

2008 global krizden sonra ABD merkez bankası Fed kanalıyla piyasalara sunulan döviz miktarındaki bolluğun faydası yaklaşık bir 8 yıl sürdükten sonra Türkiye ekonomisinde üretim ve aşırı verimsiz yatırımların yarattığı parasal oynaklık 2017 yılının sonu itibariyle yaşanmaya başladı. Ani kesilen döviz akımı ve yapılan tüm yanlış yatırımların dövize bağlı geri ödemelerinde yaşanan zorluklar krizin ilk sinyallerini bu dönemde vermeye başladı. Burada temel olarak tartışılması gereken birkaç noktayı işaret edelim

1. Plansız ve etkinlikten yoksun döviz kaynakları ile yapılan bir kerelik inşaat yatırımları “yalancı zenginlik” ile milli geliri artırdı gözükse de, dış borç miktarında yarattığı geri ödenemez döviz borcu hacminde inanılmaz artış yarattı.

2. İhracat gelirlerinin dış borç geri ödemelerine turizmle beraber yaptığı göreceli katkının da azalması bu borcun maliyetini yükselten ülke CDS (borcu geri ödeyememe) primini yukarılara taşıdı.

3. YEP (Yeni Ekonomi Programı) kapsamında belirtilen seviyenin bırakın 60 milyar lira tasarrufu, merkez bankasının ihtiyaç akçelerinin hazineye yani devlet harcamalarına aktarılması tüm bütçe planlarının bozulduğu gösterdi ve piyasalar bunu olumsuz bir seyir olarak gördü.

4. Geçen yılın aynı dönemine göre dar anlamlı para arzında yüzde yüzde 50’leri aşan bir oranda emisyon hacminin artması plansız, ani gereksinim amacıyla para basıldığının göstergesi olarak ortaya çıktı. Daha da önemlisi bunun nereye harcandığının bilinmemesi, işsizlik ve “gelirsizlik” sorunu yaşayan halkın ihtiyaçlarına gitmediğinin ortaya çıkması ile ekonomik güvende belki de son birkaç on yılın en düşük seviyesine ulaşıldı.

5. Dövizin ateşini düşüren, daha geniş anlamıyla döviz bazlı ödemelerde esnekliğin kaynağı olan merkez bankası döviz rezervlerindeki yılbaşından bu yana 30 milyar dolar civarındaki azalmaya ihracat gelirlerinde aylık yüzde 40’ları bulan kayıplar ve 150 milyar dolar kısa dönemli borç ve faiz geri ödemesi de eklenince dövizin ateşi yükseldi.

GELİRSİZLİK FOTOĞRAFI

Yükselen döviz kurunun nedenleri arasında Covid-19 küresel sağlık krizi gözükse de, bu krize yüzde 14 civarında bir işsizlik oranı, ikiz açık (bütçe açığı ve cari açık), 2 haneli resmi enflasyon oranı ve en önemlisi de gelirsizlik fotoğrafı ile yakalandık.

Ve doğal olarak yaşadığımız “ikiz kriz” ile karşılaştık…. Yani 2018 yılından bu yana devam eden kendi krizimiz ile Covid-19 sağlık krizi..

Buraya kadar döviz kurlarının neden arttığını belirttik.. Bu alınması gereken önlemler konusunda adım atılmadığı sürece yukarılara gidecektir.

KURUN ATEŞİNİN DÜŞMESİ İÇİN ATILMASI GEREKEN 10 ADIM

Döviz kurlarının yukarılara doğru gitmesini engelleyecek ekonomi politikalarını şöyle özetleyebiliriz:

1. Hükümetin ekonomi özellikle de harcama verilerinin şeffaf bir şekilde ortaya konulması.

2. Tüm harcama ve ödeme kalemlerinin mecliste ayrıntılı tartışılması.

3. Yeni bir bütçe planının yapılarak, yerine göre büyük projelerin yatırımlarının hemen durdurulması.

4. Hükümetin tüketim harcama kalemlerinin önemli derecede azaltılması.

5. Devlet tahvili (eurobond) kanalıyla yabancı merkez bankalarından uzun vadeli döviz girdisinin sağlanması.

6. Dış borçlarının ödenmesinin ertelenmesi için fon yöneticileri ile fikir birliği saplanması ve bu yolun zorla uygulanması.

7. Basit gözükse de tarımsal üretim planı yapılıp, uluslararası ticarette oluşan boşluğu dolduran bir ekonomik görünüm ortaya konulması.

8. Yeni ve verimli “bebek endüstrileri” desteği ile genç beyinlerin destekleneceği bir planın içeriğinde yapısal reformlara başlanacağı haberinin piyasalara benimsetilmesi.

9. Etkin bir faiz ya da gelir politikası ile yurt içi döviz mevduatının uzun vadeli bonolar ile hazineye transferi konusunda adım atılması .

10. Hane halkına karşılıksız gelir aktarımı yapılması.

SAVURGANLIK BİTMEZSE ATEŞ DÜŞMEZ

Öte yandan, IMF ile bir stand-by anlaşması yapmak ve/veya Fed ile swap gerçekleştirmek belki de dövizin ateşini düşüren etkenler olabilir. Ama ekonomimizdeki savurganlığın, yapısal bozukluğun, ahlaki dağılmanın ve oy teorisine dayalı yalancı zenginliğin ortadan kaldırılmadığı sürece o ateşin katlanarak geri döneceğini de öğrenmemiz gerekir. Ekonomiye güven yapısal reformlardan geçer.


Anahtar Kelimeler:
  • BIST 100

    9367,77%3,72
  • DOLAR

    34,47% 0,05
  • EURO

    36,42% 0,21
  • GRAM ALTIN

    2956,00% 0,72
  • Ç. ALTIN

    4956,37% 0,55

SELMA ATEŞ'E SALDIRIYI AZMETTİREN SERVET BOZKURT, ELEKTRONİK KELEPÇELİYKEN ANKARA'DA 2 CİNAYET İŞLEDİ!

ÖZGÜR ÖZEL, MADENCİ GREVİNDE

NETANYAHU VE YOAV GALLANT HAKKINDA TUTUKLAMA EMRİ ÇIKARILDI

TEĞMENLERİN AVUKATLARINDAN 'DİSİPLİNSİZLİK' AÇIKLAMASI

KILIÇDAROĞLU'NDAN SİYASİ HAYATININ SONUDA GELDİ DİYEN BAKAN TUNÇ’A YANIT

NARİN GÜRAN CİNAYETİ: AVUCUNDA SAÇ TELİ VE KIL TESPİT EDİLMİŞ

ALMANYA’DAKİ KAYIP İMAM, HOLLANDA’DA ÖLÜ BULUNDU

HOLLANDA, NETANYAHU'YU ÜLKEYE GELDİĞİNDE TUTUKLAYACAK

ANKARA'DA 500 MADENCİ KENDİNİ MADENE KAPATARAK EYLEM BAŞLATTI

938 İLACIN RUHSATI İPTAL EDİLDİ

KAMU ZARARA UĞRATILDI, BAKANLIK İZLEDİ

İTSO’DAN DUYURU

İMAMOĞLU: BİZDE KOLTUK DEĞİL MİLLETİN MENFAATİ ESASTIR

MHP'Lİ 3 VEKİL İSTİFA ETTİ

MECLİS’TE ‘ÖZEL ARAÇ’ TARTIŞMASI!

MECLİS'TE ARBEDE! KORUMALAR ALİ YERLİKAYA'YI ZOR KORUDU

DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ HAKAN ATEŞ'İN 240 YILA KADAR HAPSİ İSTENİYOR

1,2 MİLYON HANENİN ELEKTRİK YARDIMI KESİLECEK!

ERKEN TANIDA ENDOSKOPİ VE KOLONOSKOPİ HAYATİ ÖNEME SAHİP

“HATAY MÜCBİR BİR YÜK ALTINDA”

YÜKSELİŞ VOLEYBOLCULARI SEZONA GALİBİYETLE BAŞLADI!

SAVAŞ DİSİPLİN SÜRECİNDE CHP’DEN BENİ KİMSE ARAMADI

FETÖ'CÜLER, KENYA'DA CAMBRİDGE'İN ULUSLARARASI DİL SINAVI SORULARINI ÇALDI.

MİLLETVEKİLİNİN KARDEŞİ OTOMOBİLİNDE ÖLÜ BULUNDU

ÇÖMEZ'DEN KORKUNÇ İDDİA: GÜNLERCE AÇ BIRAKILMIŞ, BİR DERİ BİR KEMİK KALMIŞLAR

İMAMOĞLU'NDAN BAKAN TEKİN’E TEPKİ…

AHMET ÖZER İÇİN AYM’YE BAŞVURULACAK

YENİDOĞAN ÇETESİ DAVASI BAŞLADI: MAĞDUR AİLELER MAHKEME SALONUNA ALINMADI!

MSB'DEN 'TEĞMENLER' AÇIKLAMASI

CEMAL ENGİNYURT VE SALİH UZUN, DEMOKRAT PARTİ'DEN İSTİFA ETTİ

Yükleniyor


MANSUR YAVAŞ'TAN DİKKAT ÇEKEN AÇIKLAMALAR

SEDAT PEKER AYLAR SONRA ORTAYA ÇIKTI!

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN KORONAVİRÜSE YAKALANDI

GALATASARAY'IN ESKİ BAŞKANI MUSTAFA CENGİZ VEFAT ETTİ 

KILIÇDAROĞLU’NDAN ‘LA CASA DE PAPEL’Lİ PAYLAŞIM

MELİH GÖKÇEK'İN KANALINDA REZA ZARRAB-HADİSE İDDİASI: 

  • Cuma 20 ° / 12.1 ° Güneşli
  • Cumartesi 20.7 ° / 10.4 ° Güneşli
  • Pazar 16.3 ° / 4.5 ° Orta kuvvetli yağmurlu

Süper Lig LİG TABLOSU

Takım O G M B Av P
1.Galatasaray 11 10 0 1 21 31
2.Fenerbahçe 11 8 1 2 18 26
3.Samsunspor 12 8 3 1 11 25
4.Eyüpspor 12 6 2 4 7 22
5.Beşiktaş 11 6 2 3 9 21
6.Göztepe 11 5 3 3 6 18
7.Sivasspor 12 5 5 2 -3 17
8.İstanbul Başakşehir 11 4 3 4 3 16
9.Kasımpaşa 12 3 4 5 -3 14
10.Konyaspor 12 4 6 2 -6 14
11.Antalyaspor 12 4 6 2 -9 14
12.Rizespor 11 4 6 1 -9 13
13.Trabzonspor 11 2 3 6 -2 12
14.Gazişehir Gaziantep 11 3 5 3 -3 12
15.Kayserispor 11 2 3 6 -5 12
16.Bodrum FK 12 3 7 2 -6 11
17.Alanyaspor 11 2 5 4 -5 10
18.Hatayspor 11 1 7 3 -8 6
19.Adana Demirspor 11 0 9 2 -16 2