Türkiye’nin Irak’tan alacağı düşülünce miktar 1.4 milyon dolara düştü.Kısa Dalga’dan Kemal Göktaş’ın haberine göre, Türkiye’n Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin petrolünü Kerkük – Ceyhan boru hattı üzerinden satmasına ilişkin Irak hükümetinin açtığı davada verilen tazminat kararı ortaya çıktı.
Paris Merkezli Uluslararası Ticaret Odası Tahkim Merkezi’nin (Uluslararası Tahkim Mahkemesi) 13 Şubat 2023 tarihini taşıyan kararına göre Türkiye Irak’a 1.9 milyar dolar tazminat ödemeye mahkum edildi. Ancak Tahkim Mahkemesi, Türkiye’nin Irak’tan alacaklı olduğu yaklaşık 500 milyon doları bu tazminat düşünce tazminat miktarı 1.4 milyar dolar oldu. Tahkim Mahkemesi’nin işletilmesine hükmettiği faizle birlikte bu rakamın 3 milyar doları aşması bekleniyor.
BAKANLIK ’30 MİLYAR DOLAR İSTEDİLER’ DEDİ
Karara göre Türkiye, Mayıs 2014 ile Eylül 2018 arasında IKYB yönetimine petrol satışı için yaklaşık 27 milyar ABD Doları ödedi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın “Irak 30 milyar dolar istedi, sadece 1.4 milyar dolara hükmetti” açıklamasına rağmen Tahkim Mahkemesi’nin Türkiye’nin IKYB’ye ödediği 27 milyar doları düştükten sonra tazminatı hesapladığı da anlaşıldı.
Irak’ın ABD’de bu kararın icrası için tenfiz (tanınma) talebiyle yargı yoluna gittiği de ortaya çıktı. Irak, kararın tenfizi için Washington DC Bölge Mahkemesi’ne başvurdu. Başvuruda Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin kararı doğrultusunda hükmedilen tazminata ilişkin faizin hesaplamasının devam ettiği ve davanın buna göre ıslah edileceği (bedel doğrultusunda yenileneceği) de belirtildi.
YÜKSEK NAKLİYE MASRAFLARI DA TAZMİNAT NEDENİ SAYILDI
Tahkim Mahkemesi, IKYB petrollerinin piyasa fiyatının altında satılmasının yanı sıra IKYB’ye yüksek nakliye masrafları ödettirilmesini de tazminat nedeni saydı.
Mahkeme kararında, “Davalının 1.324.941.586 ABD Doları tutarındaki fazla ödenmiş nakliye ücretlerini Davacı’ya geri ödemekle yükümlü olduğuna karar vermiştir” denildi.
TÜRKİYE KARARI GİZLEDİ
Karar, ayrıca Türkiye’nin Uluslararası Tahkim Mahkemesi’nin talebine rağmen IKYB ile petrol satışına ilişkin anlaşmaları gizlediğini ortaya koydu. Mahkeme kararında Türkiye’nin IKYB ile olan anlaşmaları sunmadığı için hesaplamaların anlaşma hükümlerine göre değil, beyanlara göre esas alındığı belirtildi.
Karara göre Türkiye, bu davada 8 milyon doların üzerinde avukatlık ve uzman masrafı da yaptı.
AVUKATLAR VE MASRAFLAR İÇİN 9 MİLYON
Kararda ayrıca Türkiye’nin dava için yaptığı masrafların da bir dökümü yer aldı. Buna göre Türkiye davada toplam 8 milyon 942 bin ABD Doları ve 408 bin 852 Euro masraf, ücret ve gider talep etti.Mahkeme ayrıca, karar tarihi itibariyle Ceyhan’daki depolama tanklarında bulunan tüm petrolün anlaşmaların gerektirdiği şekilde Irak Petrol Bakanlığı’nın talimatlarına uygun olarak Türkiye tarafından yüklenmesine karar verdi.
Türkiye’nin bu ihlaller nedeniyle Irak’a derhal 1 milyar 997 milyon 976 bin 23 ABD Doları tutarında tazminat ödemekle yükümlü olduğuna karar veren Tahkim Mahkemesi, bu miktardan Türkiye’nin anlaşmalar uyarınca Irak’tan alacaklı olduğu miktarların düşürülmesine hükmetti.
Mahkeme, alacaklar mahsup edildikten sonra, Türkiye’yi Irak’a ‘derhal’ 1 milyar 471 milyon 390 bin 486 ABD doları ödemeye mahkûm etti.
Mahkeme ayrıca karar tarihinden itibaren tam olarak ödeninceye kadar yıllık ortalama ABD doları cinsinden Türk tahvil faizi üzerinden faiz ödemesine hükmetti.
Mahkeme, 1 milyon 810 bin ABD Doları tutarındaki tahkim masraflarını ise eşit olarak tarafların ödemesine karar verdi.
BERAT ALBAYRAK’IN ROLÜ
Tahkim Mahkemesi’nin kararı eski bakan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın damadı Berat Albayrak’ın petrol ticaretindeki rolünü bir kez daha gündeme getirdi.
Mahkemenin özellikle petrol ticaretinden Türkiye devletinin doğrudan bir kazanç elde etmediğini belirtmesi de Türkiye’nin devlet olarak ödemek zorunda kalacağı tazminatın doğmasına neden olan usulsüzlüklerin petrol ticaretini yapan şirketlere kazanç sağladığını ortaya koydu.
Gazeteci Tolga Tanış, “Potus ve Beyefendi” kitabının Kürt petrolü bölümünde yerinde yaptığı incelemeler ve belgelerle, Çalık Grubu’na ait olduğunu öne sürdüğü Powertrans şirketinin hükümetten aldığı imtiyazla Kürt bölgesindeki petrolü taşıma işini haberleştirmişti.
Powertrans şirketinin kuruluş zamanlaması ve ortaklarının Singapur ile off shore British Virgin İsland’da kurulan şirketlerde gösterilmesinin izini süren Tanış, dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın damadı, dönemin Çalık Holding CEO’su Berat Albayrak’ın ilişkiler zincirine yer vererek bazı iddialarda bulunmuştu.
Kitapla ilgili olarak hem dönemin başbakanı, AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de Berat Albayrak Tanış hakkında suç duyurusunda bulunmuştu.
Soruşturma sonunda savcılık Tanış hakkında dava açılmasına gerek olmadığına (kovuşturmaya yer olmadığı) karar vermiş, Tanış ise “Savcı, hem Erdoğan’ın hem de sonra damadı Berat Albayrak’ın hakkımda yaptıkları şikayetler için kovuşturmaya yer olmadığına karar vermiş. Karar kitapta ortaya koyduğum, özellikle karanlık petrol ticaretine yönelik bilgi ve belgelerin de doğruluğunu teyit ediyor ama… Mahkeme olmayacağı için üzüldüm” ifadelerini kullanmıştı.