Merkez Bankası ise cari açığın artmasını engellemek ve enflasyonu kontrol altına almak için tüketici kredilerini kısmakta buldu. Tüketici kredileri belli bir miktarın üzerinde büyüyen bankalar Merkez Bankası'nın teşviğinden (zorunlu karşılıklar için) faydalanamayacak. Bankaların bu durumu tüketici kredilerine nasıl yansıtacakları merak ediliyor.
Merkez Bankası zorunlu karşılık düzenlemelerine ilişkin bir basın duyurusu yaptı. Buna göre banka faizlerin düşmesiyle birlikte tüketici kredilerinde yaşanan ciddi artış, bunun cari açık ve enflasyon üzerinde yarattığı etkileri sınırlamak adına harekete geçti. Uzmanlar bankanın gündeminde şu an için faiz artırımı gibi bir seçenek olmadığı için zorunlu karşılıkları düzenleyerek tüketimi sınırlama yolunu seçtiğini belirtiyor. Merkez Bankası'ndan yapılan açıklamaya aşağıdaki kriterleri sağlayan bankalar teşviklerinden (zorunlu karşılık için) yararlanabilecek.
ZORUNLU KARŞILIK NEDİR?
Zorunlu karşılık, zorunlu karşılık oranı ya da munzam karşılık; mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak Merkez Bankası'nda bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranına denir. Bu oran Merkez Bankası tarafından kararlaştırılır.
Yıllık kredi büyüme oranı yüzde 15'in üzerinde olan bankalar için; Selektif sektörlere (ihracata yönelik) kullandırılan 2 yıldan uzun vadeli krediler ile 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri reel değişimlerinin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 15'in altında olması,
Yüzde 15'in altında olan bankalar ; 5 yıl ve daha uzun vadeli konut kredileri dışında kalan bireysel kredi reel değişiminin %75'i ve yabancı para nakdi kredilerin erken kapatılması veya vadesinden önce yapılandırılması amacıyla 9 Mart 2020 tarihinden itibaren kullandırılan Türk lirası kredilerin tamamı büyüme oranı formülünün pay kısmından düşülerek hesaplanan uyarlanmış reel kredi büyüme oranının yüzde 5'in üzerinde olması, durumunda bankalar Merkez Bankası'ndan teşvik alabilecekler. Bu kriterlere uymayan bankalara teşvik verilmeyecek.
SİGARA VE ALKOL İMALATI DAHİL EDİLMEDİ
Zorunlu karşılık teşviki açıklamasında verimli ve üretim odaklı sektörler arasına tarım, ormancılık, madencilik ve taş ocakçılığı alkol ve sigara imalatı, elektrik, gaz buhar ve iklimlendirme, ulaştırma ve depolama konaklama ve yiyecek hizmetli faaliyetleri bilgi ve iletişim gibi sektörler dahil edilmedi. Düzenlemeler 6 Mart yükümlülük tarihinden itibaren geçerli olacak.
EKONOMİNİN AŞIRI ISINMASINI ENGELLEMEYE ÇALIŞIYOR
Merkez Bankası'nın amacı ihracat yapan sektörlere yönelik kullandırılan kredileri teşvik etmek ve cari açığa neden olan tüketici kredilerini sınırlandırmak. Merkez, faiz oranları düşük olduğu için zorunlu karşılıklar ile düzenleme yaparak ekonominin aşırı ısınmasını engellemeye çalışıyor. Türkiye 2019 yılının son çeyreğinde yüzde 6 büyümüştü.
FAİZLER YÜZDE 0.89'A GERİLEDİ
Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal, Temmuz 2019'da görevine başladığı dönemden bu yana 7 ayda tam 1.375 baz puanlık faiz indirimi gerçekleştirdi. 7 aylık süreçte yüzde 24 olan faiz oranları yüzde 10.75 seviyesine düştü. Gelinen noktada özellikle ihtiyaç kredi faizleri yüzde 0.89'a kadar geriledi. Bu seviyelere en yakın oranlar en son Haziran 2013'te görülmüştü. 2019 başlarında ihtiyaç kredilerinde aylık yüzde 2.5 – yüzde 3 faiz oranları uygulanıyordu. İhtiyaç kredisi faiz oranları 21 Şubat itibarıyla yıllık yüzde 14.144'e kadar geriledi.
