15 Temmuz darbe girişiminin ardından KHK ile görevlerinden ihraç edilenler hakkında yaşanılan hukuksuzlukları incelemek üzere kurulduğu iddia edilen OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu çalışmalarını tamamladı. Komisyonun görevi 22 Ocak’ta sona erecek. Komisyon hak örgütleri tadafından hukuksuz olduğu, anayasaya aykırı uygulamalara imza attığı ve bir kilitleme ve yargı yolunu kapatma aracına, fiili bir cezalandırma merciine dönüştüğü yönünde eleştiriliyor.
2016 yılında yayımlanan 15 kanun hükmünde kararname ile 136 binden fazla kişi ihraç edildi. Bu süreçte yaşanan hukuksuzlukları incelemek için kurulduğu iddia edilen Olağanüstü Hal (OHAL) İşlemleri İnceleme Komisyonu, bugün itibarıyla görev süresi içerisinde tüm başvuruları karara bağladı.
OHAL KHK’leri ile; 125 bin 678’i kamu görevinden çıkarma, toplam 131 bin 922 tedbir işlemi gerçekleştirildi. 3 bin 213 kişinin rütbeleri alındı, 2 bin 761 kurum ve kuruluşun kapatılmasına karar verildi ve yurt dışında eğitim gören 270 kişinin de öğrencilikle ilişiği kesildi.
KHK mağdurlarının pasaportlarına da el konuldu, başka işlerde çalışmaları engellendi. Hak ihlallerini sürekli kılacak şekilde, mahkemeye erişim ve savunma hakları ellerinden alındı. Mağdurların isimleri OHAL KHK ek listelerine eklenerek Resmi Gazete’de yayımlandı ve yasalaştı.
BAŞVURULARIN YÜZDE 86’SINI REDDETTİ
OHAL Komisyonu, 22 Mayıs 2017'de göreve başladı. Anayasa Mahkemesinin yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 12 Haziran 2017'de OHAL Komisyonunu etkili iç hukuk yolu kabul etti. Başvuru dosyaları hakkındaki karar verme süreci 22 Aralık 2017'de başlayan Komisyon, 12 Ocak 2023 itibarıyla görev süresi içerisinde tüm başvuruları karara bağladı. OHAL Komisyonunun görev süresi 22 Ocak'ta sona erecek.OHAL Komisyonuna görev süresi boyunca 127 bin 292 başvuru yapıldı. Başvurulardan 17 bin 960'ında kabul kararı veren Komisyon, 109 bin 332 dosyada da ret kararı aldı. Böylece Komisyon başvuruların yüzde 86’sını reddetti.
KURULUŞ AMACINA AYKIRI UYGULAMALARA İMZA ATTI
OHAL Komisyonu mahkemeye erişim haklarından yoksun bırakılan KHK’liler için tek başvuru yolu oldu. İki yıl süre faaliyet göstermesi öngörülen Komisyonun görev süresi, her yıl birer yıl uzatıldı. Hakkında hiçbir soruşturma veya kovuşturma olmayan ya da takipsizlik veya beraat kararı verilen on binlerce mağdur, komisyondan ret yanıtı aldı. Adları, KHK ek listelerinde yer alan kişilerden mahkeme önünde aklanmış olanların bile, kamu görevine hangi gerekçelerle iade edilmediklerinin ve OHAL Komisyonunun kararlarını hangi ölçütlere göre aldığı anlışalamadı.
ADİL YARGILANMA ORTADAN KALDIRILDI
Komisyon bir kilitleme ve yargı yolunu kapatma aracına, fiili bir cezalandırma merciine dönüştü. Komisyon aracılığıyla mağdurlar, mahkemeye erişim hakkından mahrum bırakıldı. Mağdurlar, memnu kılındığı haklarına ilişkin karar verecek olan Komisyon önünde savunma yapamadı. Doğal hakim ilkesine aykırı şekilde kurulan ve hukuki olmayan bir tanım üzerinden karar veren Komisyon, yargıya başvuruyu engelledi.
BERAAT KARARLARINA RAĞMEN BAŞVURULARI REDDETTİ
Komisyon KHK ile ihraç edilenler hakkındaki mahkeme ve AYM kararlarına rağmen başvurulara ret kararları verdi. Örneğin OHAL KHK’leri ile üniversitelerden uzaklaştırılan Barış Akademisyenlerinin uzaklaştırma kararlarına gerekçe olarak ileri sürülen 'Barış İçin Akademisyenleri Bildirisi'nin, Anayasa Mahkemesi tarafından ifade özgürlüğü kapsamında yer aldı. AYM kararı sonrasında Barış Akademisyenleri davaları beraat kararları ile sonuçlandı. Fakat Barış Akademisyenlerine yönelik olarak OHALİİK kararlarını, AYM kararından iki yıldan fazla zaman geçtikten sonra 2021 Ekim itibarıyla ret yönünde karar verdi.
9509,77%2,53
37,95% -0,07
41,79% 0,43
3803,96% 1,04
6161,60% 0,00
